ای مفضل! در تمام اعضای جسم آدمی و تدابیری که در آنها نهفته است
اندیشه کن. دستها برای کار کردن، پاها برای رفتن، دیدگان برای راه یافتن و دیدن، دهان برای خوردن، معده برای هضم کردن، کبد برای تصفیه نمودن، منافذ خروجی بدن برای دفع فضولات جسم، ظرفهایی برای حمل آنها و فرج برای حفظ نسل آفریده شده اند؟ اگر ژرف در کار تمام عضوهای بدن اندیشه نمایی می یابی که هر چیزی از سر حکمت و تدبیر و استواری پدید آمده است.
شما صبح امروز چگونه بند کفش‌هایتان را بستید؟ چگونه صفحات کتاب را باز نمودید؟ چگونه هر روز صدها کار دقیق و مشابه را انجام می‌دهید؟ به دستان خود نگاه کنید که چه وسیله حیرت‌انگیزی است.
دست ترکیبی از همه ساختارهای بدن است. پوشش پوستی حساس به لامسه‌ی دست، تعداد زیادی از ماهیچه‌ها، تاندون‌ها (زردپی)، مفصل‌ها و لیگامان‌ها (رباط) را احاطه نموده است.
این قسمت‌ها به یک چارچوب استخوانی سبک و محکم وصل شده‌اند. دست انسان در عین ظرافت، قدرتمند و درعین دقیق بودن، انعطاف‌پذیر است. هیچ وسیله‌ای در تمام دنیای حیوانات یا ماشین‌ها وجود ندارد که به این اندازه کاربرد داشته باشد.
آزمایش:
کار دقیق
هر چه که از کتف به سمت نوک انگشتان پیش می‌رویم، استخوان‌ها، مفاصل و ماهیچه‌های بازو و دست، کوچکتر و ظریف‌تر می‌شوند. بنابراین حرکاتی که میتوانید با نوک انگشتان به آن دست یابید دقیق‌تر و حساس‌تر از حرکاتی هستند که با کتف انجام می‌شوند.
وسایل لازم
قلم با نوک نمدی
کاغذ
روبان
1- اعداد 1 تا 9 را به روش عادی روی یک صفحه کاغذ بنویسید. سپس از یک دوست بخواهید که قلم را روی بخش وسطی انگشت اشاره شما ببندد. دوباره سعی کنید. این کار هنوز خیلی مشکل نیست.
2- از یک مفصل کمتر استفاده کنید. به این صورت که قلم را به بخش پایینی انگشت اشاره خود ببندید و دوباره از یک تا نه بنویسید. استفاده از مفاصل کمتر، استخوان بزرگ‌تر و ماهیچه‌هایی که کمتر حرفه‌ای‌اند، این کار را بسیار سخت و ناجور می‌کند.
3- از دوست خود بخواهید که قلم را روی پشت دست شما ببندد. اکنون شما فقط از کتف، آرنج و مچ خود استفاده می‌کنید. آیا خوانا نوشتن مشکل‌تر شده‌است؟
4- از دوست خود بخواهید که قلم را داخل مچ شما ببندد. اکنون شما تنها میتوانید از کتف و آرنج استفاده نمایید این‌ها مفصل‌های بزرگی هستند که برای اعمال دقت و ظرافت طراحی نشده‌اند.
"دست‌های" روبات
سالیان متمادیست مهندسین در تلاشند ماشینی بسازند که از دست انسان تقلید نماید.
 |
 |
ولی هیچکدام از این وسایل به محدوده وسیع حرکات دست ما نرسیده‌اند. برای دانشمندان بسیار مشکل است که دستگاه‌های کنترلی بدن را با هم هماهنگ سازند. چشم‌های شما ماهیچه‌ها و پوست دست، فیدبک‌های پیچیده‌ای در مورد موقعیت دست شما به مغز می‌دهند.
 |
 |
دست‌های دیگر
ماشین‌های روبات در خطوط تولید، وظایف ساده، تکراری و معینی را به صورت خستگی‌ناپذیر برعهده می‌گیرند.
ولی یک روبات بازوی جوشکاری نمی‌تواند رنگ را اسپری نماید و یک روبات مکنده نمی‌تواند پیچ‌ها را سفت نماید. هر وسیله طوری طراحی شده‌است که فقط یک یا تعدادی کا محدود را از بین وظایف بسیار دست ما انجام دهد.(سایت تبیان https://article.tebyan.net )
مهم ترین مشخصه و وجه تمایز دست انسان به شست و توانایی آن در برخورد راحت با راس هر کدام از انگشتان همان دست باز می گردد. البته فعلا نمی توان تمامی فاکتورهای دخیل در تکامل دست های انسان را با اطمینان صد درصد برشمرد اما به نظر می رسد که مساله تماما به همین خصوصیت شست یعنی لمس سر انگشتان همان دست و مزایای مختلفی ارتباط داشته باشد که به لطف این ویژگی در سناریوهای معین برای انسان فراهم می شوند و طول انگشتان دیگر نیز بر مبنای آن تعریف می شود.
اینکه دست انسان مدرن از چه زمانی به این شکل در آمد دقیقا مشخص نشده. پیش از کشف اخیری که در این رابطه انجام گرفت، دانشمندان روی 800 هزار سال قبل توافق نظر داشتند. با این همه، پس از کشف سومین استخوان کف دست به جا مانده از 1.4 میلیون سال قبل، محققین به این نتیجه رسیدند که دست انسان مدرن از مدت ها قبل تر از میزان برآورد شده به این شکل در آمده است.
در ادامه این مطلب با دیجیاتو همراه باشید.
دستان نیاکان ما که میلیون ها سال قبل روی این کره خاکی می زیستند شباهت زیادی به دست شامپانزه های مدرن داشت که دستان، کف دست و انگشتان بزرگ تر و کشیده تری داشتند و در عوض شست هایشان کوچک تر و ضعیف تر از انسان امروزی بود.
اما برای ایجاد هماهنگی دستان با شیوه خاص راه رفتن میمون ها که تحت عنوان مشت پیمایی از آن یاد می شود و بالا رفتن این موجودات از درختان، انگشتان آنها شکلی خمیده داشت و رأس شان نیز فاقد استخوان های پهن بود.
همه این خصوصیات روی هم رفته دستی را می سازند که برای قلاب کردن به سطوح و اشیاء افقی (شاخه درختان) ایده آل است و به سادگی می تواند چوب و اشیاء دیگر را رها کندو در زمان خم شدن یا نیشگون گرفتن هم قدرت و دقت پایینی دارد.
اما دستان ما در مقایسه با دستان میمون ها با ضعف قابل توجه شان در گرفتن اشیاء و پنجه فاقد دقت شان، انگشتان کوتاه تری داشته و کف دستان مان نیز کوچک تر است.
راس انگشتان انسان دارای استخوان های پشتیبانی کننده بسیار قوی است که علاوه بر پهنا، حساسیت بالایی نیز دارند و لایه ای از چربی سطح رویشان را پوشانده که برای استفاده روی سطوح ناهموار بسیار مناسب هستند.
کف دست انسان نیز لایه ای از چربی دارد که قسمتی از آن، حفاظت اضافی را برای این اندام فراهم می کند و بخشی نیز گرفتن اشیاء را برای دست ساده می کند.
پایه شست و انگشت های دوم و سوم همگی برای تحمل فشارهای بیشتر، ساختاری تقویت شده و محکم دارند و در حقیقت، شست سه ماهیچه متصل به هم دارد که در شامپانزه ها وجود ندارند و در کنار یکدیگر (البته همراه با برخی تفاوت ها و اصلاحات اعمال شده در مفاصل) توان و قدرت آن را به میزان قابل توجهی بالا می برند.
پژوهشگران برای توجیه تغییرات به وجود آمده در شکل کلی دست انسان نظریه های گوناگونی را ارائه داده اند که براساس یکی از آنها، انسان برای ساختن ابزارهای مناسب به انگشتانی قوی تر نیاز داشته تا بهتر بتواند اجسام را در دست بگیرد و به همین دلیل آنها که دستانشان چنین خصوصیتی داشته نسبت به دیگران از نوعی برتری برخوردار بودند.
کاربرد ابزارهای سنگی به حدود 3.4 میلیون سال قبل باز می گردد و حدودا 1.7 میلیون سال پیش ابزارهای بهتری از جمله تبر و ساطور ساخته شد. در حدود یک میلیون سال بعد یا کمی بیشتر، ابزارها باز هم بهبود پیدا کردند و در عین حال، دستان انسان نیز به شکل مدرن امروزی اش درآمد؛ چون برای ساختن هرچه بهتر ابزارها و استفاده از آنها به قدرت بالای دست و مهارت و چالاکی آن نیاز است، دست انسان نیز بر همین اساس تکامل پیدا کرد.
براساس نظریه مشابه دیگر، دستان انسان براساس مزایایی که پرتاب کردن اشیاء برایش داشته است تکامل پیدا کرده اند. دانشمندان در توضیح این تئوری به این حقیقت اشاره کرده اند که دو نوع حرکت برای گرفتن اشیاء وجود دارد: نخست حرکتی که در آن انسان با دقت شی را در دست می گیرد و دیگری گرفتن اشیاء با قدرت.
بهترین مثال برای گرفتن اشیاء با دقت، نگه داشتن توپ بیسبال در دست است و در عوض بهترین نمونه برای نگه داشتن قدرتی اشیاء نیز در دست گرفتن یک تبر و استفاده از آن است.
براساس استدلال ارائه شده از سوی طرفداران این نظریه، انسان اولیه بدون در اختیار داشتن شستی بلند که قابلیت برخورد با سر انگشتان همان دست را هم داشته باشد و همچنین بدون کنترل دقیق سرانگشتان نمی توانست با دقت و قدرت اجسام را پرتاب کند.
از طرف دیگر، اگر شست انسان قابلیت برخورد با راس انگشتان دیگرش را نداشت و انگشتان آن فاقد ماهیچه های قدرتمند بودند و یا کف دست، چربی لازم را نداشت تبر به راحتی از دست انسان سر می خورد.
اما نظریه سومی که اهمیت آن کمتر از دو مورد ذکر شده در بالا نیست هر دو فرضیه ذکر شده در بالا را در تکامل دست انسان موثر می داند اما یادآور می شود که هیچکدام از این نظریه ها توضیح نمی دهند که چرا دستان انسان شکل امروزی اش را دارد.
طرفداران این نظریه که مدعی هستند به درک درستی از هندسه دست انسان رسیده اند، اظهار می کنند که دست بشر امروزی تنها در صورتی به یک سلاح قدرتمند بدل می شوند که آن را به شکل مشت درآورید.
آنها همچنین فاکتورهای مختلفی را در توجیه این مساله یادآور می شوند: (1) شامپانزه ها نمی توانند دست خود را به صورت کامل مشت کنند؛ (2) مشت انسان به خاطر کوچک بودنش می تواند نیروی بیشتری را به هدف وارد کند؛ (3) و سوم اینکه شیوه کنار هم قرار گرفتن استخوان های دست زمانی که به شکل مشت شده قرار دارند، به گونه ایست که می تواند نیروی بیشتری را به قربانی وارد کند.
و البته در پایان باید یادآور شویم که همین «دقت کنار هم قرار گرفتن استخوان هاست» که پژوهشگران را در اثبات استدلال هایشان یاری می دهد. زمانی که دست انسان به صورت مشت در می آید، هیچگونه فضای خالی بین آنها وجود ندارد و این نیز به خاطر اندازه دقیق طول انگشتان است. علاوه بر این، نقش حمایت گر و پشتیبانِ شست نیز از دو مساله نشات می گیرد؛ نخست اندزه مناسب آن و دیگر محل دقیق قرار گیری اش در دست.
- ۹۶/۱۱/۱۲